هوای بدون بخار آب را هوای خشک می‌گویند. این نوع هوا در جو وجود ندارد، حتی در جو روی بیابانها و عرضهای بالا. هوای خشک به علاوه رطوبت را هوای مرطوب می‌گویند. تبخیر که عامل مرطوب ساختن هوای خشک است، از سطح اقیانوسها و آبهای سطحی و تعرق ، منبع رطوبت هوا ، ایجاد ابرها و بارندگی است. حداکثر بخار آب موجود در جو 4 – 3 درصد است.
بخار آب موجود در جو در متعادل نگه داشتن درجه حرارت جو کره زمین نقش عمده‌ای دارد. زیرا بخار آب امواج تشعشعی با طول موج بلند را جذب می‌نماید. پس اگر در جو مقدار بخار آب کم باشد، اختلاف درجه حرارت بسیار زیاد می‌شود. پس بحث در مورد متغیرهای هوای مرطوب از جمله رطوبت نسبی حائز اهمیت است.
رطوبت
برای تبدیل یک گرم آب به بخار آب در حدود 540 کالری حرارت لازم است و این مقدار گرما از محیط اطراف جذب می‌شود. بدین جهت عمل تبخیر گرماگیر یا سرمازا است. در صورتی که در عمل میعان حرارت آزاد شده موجب ازدیاد گرمای محیط می‌شود. هر چه هوا گرمتر باشد، بخار آب بیشتری می‌تواند در هوا ذخیره شود، ولی به هر حال ذخیره بخار آب در هوا محدود است. موقعی فرا می‌رسد که اگر بخار آب وارد هوا شود، به صورت ذرات ریز آب ظاهر می‌شود. در این حالت گفته می‌شود که هوا از بخار آب اشباع شده است.
متغیرهای هوای مرطوب
رطوبت مطلق
مقدار بخار آب موجود در واحد حجم از هوا را رطوبت مطلق می‌گویند. واحد آن گرم بر متر مکعب یا میلی گرم در لیتر است.
اگر مقدار حداکثر بخار آب در دمای ثابتی وارد هوا شود، گویند هوا در این درجه حرارت از بخار آب اشباع شده و دارای رطوبت اشباع می‌باشد: فشار یا کشش بخار آب را در این حالت فشار بخار اشباع شده در درجه حرارت مزبور می‌نامند.
رطوبت نسبی
بنا به تعریف ، رطو بت نسبی ، نسبت رطوبت مطلق در دمای t به رطوبت اشباع در همان دما می‌نامند. به عبارت دیگر نسبت بخار آب موجود در حجم معینی از هوا در دمای t به وزن ماکزیمم بخار آبی که می‌تواند در همین حجم در دمای t داشته باشد را رطوبت نسبی می‌گویند.
فشار بخار آب
جو مخلوطی است از گازهایی است که هر یک دارای فشار جزئی می‌باشند. فشار هوا در هر نقطه برابر مجموع فشارهای جزئی وارده از طرف هر گاز به انضمام بخار آب است. مقدار بخار آب موجود در هوا با مکان و زمان تغییر می‌کند. هرگاه فشار بالای سطح آب (یا زمین) در زمان معین و در دمای معین به صورت اشباع در آید، فشار جزئی بخار آب در آن زمان و دما را فشار اشباع گویند.
چنانچه هوا گرمتر شود موجب تبخیر مولکولهای بیشتری می‌شود تا آنکه فضای بالایی سطح آب (زمین) به حالت اشباع در می‌آید. بنابراین فشار بخار جزئی آب به دما بستگی دارد و با افزایش دما ، فشار بخار اشباع نیز افزایش می‌یابد. هر چه دما کمتر باشد، مقدار بخار آب لازم برای رسیدن به مرحله اشباع کمتر است.
نقطه شبنم
اگر دمای هوا به درجه‌ای برسد که در آن هوای مفروض صد در صد از بخار آب اشباع گردد (فشار ثابت)، چنین درجه‌ای به نقطه شبنم موسوم است. برای اندازه گیری ابتدایی نقطه شبنم در یک ظرف که جداره خارجی آن کاملا صیقلی باشد، اختیار کرده و مخلوط آب و یخ در آن قرار می‌دهیم. هرگاه روی جدار خارجی ظرف با هوای مورد نظر در تماس است. به تدریج ذرات بخار آب به صورت مایع (شبنم) پیدا شده ، در دمای آب را بوسیله دماسنج تعیین می‌کنیم این دما درجه اشباع یا نقطه شبنم است.
تغییرات رطوبت نسبی
تغییرات شبانه روزی رطوبت نسبی برعکس تغییرات شبانه روزی درجه حرارت است. ماکزیمم آن کمی قبل از طلوع آفتاب و مینیمم آن در حدود ساعت 2 بعد از ظهر است. تغییرات سالانه رطوبت نسبی منظم نیست و نسبت به موقعیت منطقه تغییر می‌کند. رطوبت نسبی نسبت به ارتفاع نیز کاملا نامنظم است و نمی‌توان قاعده خاصی برای آن بیان کرد. بطوری که ممکن است در اطراف یک ابر رطوبت نسبی صد در صد باشد و در فاصله کمی از آن خیلی کمتر از این مقدار باشد.
کنترل رطوبت
میزان رطوبت نسبی هوا جهت تأمین شرایط راحتی برای انسان ها و همچنین میزان رطوبت مورد نیاز برای نگهداری محصولات و به خصوص میوه و سبزیجات امری اجتناب ناپذیر است که با افزایش رطوبت و یا کاهش رطوبت هوای ورودی به یک سیستم یا هوای جریانی در یک محل می توان به شرایط طراحی رسید . تجربه نشان داده است که مقدار رطوبت نسبی ۴۵ تا ۵۰ درصد برای انسان ها شرایط تنفسی مطلوبی را ایجاد می کند. و در یک سیستم تهویه مطبوع کنترل رطوبت نسبی (RH) امکان پذیر می باشد. کنترل کننده های رطوبت این امکان را فراهم می کنند که یک سیستم اتوماتیک جهت کنترل میزان رطوبت نسبی طراحی نمود. و به دنبال آن سازندگان وسایل کنترل، کنترل کننده های رطوت را به بازار عرضه داشتند و در این رابطه سنسورهای حساس به رطوبت مانند موی یال اسب یا موی سرانسان جزء اولین ستسورهایی بودند که در وسایل اندازه گیری و کنترل کننده های رطوبت ساخته شد.
خاصیت طبیعی سنسورهای رطوبت طوری است که با افزایش و یا کاهش رطوبت تغییرات طولی دارند . با پیشرفت علم، کم کم الیاف های مصنوعی مانند نایلون جایگزین سنسورهای قبلی گردید و به دنبال آن و با ورود کنترل ها یپیشرفته و قابل برنامه ریزی (PLC) خازن های الکتریکی بطور وسیعی در وسایل اندازه گیری رطوبت و کنترل کننده های رطوبت جایگزین گردید.